Wady wzroku

Aby łatwiej zrozumieć, czym są i w jaki sposób powstają wady wzroku, musimy zapoznać się z podstawowymi elementami układu optycznego oka. To właśnie układ optyczny oka umożliwia powstawanie ostrego obrazu przedmiotu na siatkówce.

Układ optyczny oka tworzą: rogówka, ciecz wodnista, soczewka oraz ciało szkliste (Ryc.1).

Rogówka jest gładka, lśniąca, przezroczysta i tworzy przednią część gałki ocznej. Soczewka znajduje się za tęczówką. Posiada zdolność do akomodacji, czyli zdolność do zmiany swojego kształtu oraz mocy, co pozwala na widzenie obiektów od nas oddalonych i położonych blisko.

Rogówka oraz soczewka są głównymi elementami układu optycznego oka i to one odpowiadają za prawidłowe ogniskowanie promieni świetlnych na siatkówce, czyli wyraźne widzenie przedmiotów z różnych odległości.

Jeżeli układ optyczny oka ogniskuje równoległe wiązki światła wpadające do gałki ocznej na siatkówce, wówczas prawidłowo widzimy. Mamy wtedy do czynienia z okiem miarowym, występuje tzw. normowzroczność.

Czym zatem jest wada wzroku?

O wadzie wzroku mówimy wtedy, kiedy promienie równoległe nie są ogniskowane na siatkówce. Mamy wtedy do czynienia z odstępstwem od miarowości oka czy inaczej mówiąc normowzroczności.

Jakie wyróżniamy wady wzroku?

Wady wzroku dzielimy na:

Zapraszamy do kolejnych artykułów, w których omówimy każdą z tych wad.

Krótkowzroczność (myopia)

Jest aktualnie najczęściej występującą wadą wzroku. Polega na tym, że promienie równoległe są ogniskowane przed siatkówką, a nie na siatkówce.

Krótkowzroczność – przyczyny

Obecnie najczęstszą przyczyną związaną z rozwojem krótkowzroczności jest zbyt duża ilość pracy wzrokowej z bliskiej odległości (godziny spędzone przed monitorami komputerów, dokumentacją, telefonem). Na szczególne niebezpieczeństwo rozwoju krótkowzroczności narażone są dzieci oraz osoby młode, przed 30 r.ż.

Przyczynami rozwoju krótkowzroczności mogą być również nieprawidłowa budowa rogówki (rogówka kulista), zaburzenia soczewki (zbyt kulista soczewka w stosunku do długości gałki ocznej), zaćma starcza, zaćma w przebiegu cukrzycy bądź pourazowa.

Niewątpliwy wpływ na pojawienie się myopii mają również uwarunkowania genetyczne.

Krótkowzroczność – objawy

Objawami krótkowzroczności są:

Krótkowzroczność – leczenie

Krótkowzroczność leczy się za pomocą soczewek rozpraszających tzw. „minusów”. Stosuje się je w postaci szkieł w okularach lub soczewek kontaktowych.

U osób dorosłych istnieje także możliwość zastosowania leczenia chirurgicznego, czyli laserową korekcję wady wzroku, która polega na zmianie refrakcji gałki ocznej, w celu uzyskania normowzroczności lub zmniejszenia wielkości wady.

W jaki sposób możemy przeciwdziałać powstawaniu krótkowzroczności?

Powstawaniu krótkowzroczności możemy zapobiegać przestrzegając zasady higieny pracy wzrokowej:

Poza powyższymi metodami, w specjalnie dostosowanym do badania wzroku i oczu, profesjonalnym gabinecie okulistycznym lekarz okulista ma do zaproponowania osobom młodym kropli z niskoprocentową Atropiną oraz soczewki MIYOSMART w celu hamowania postępu krótkowzroczności.

Ciekawostka 😊

Wraz z upływem lat, u osób powyżej 40 r.ż. pojawia się dalekowzroczność, tzw. nadwzroczność starcza, czyli problem z wyraźnym widzeniem obiektów z bliska. Osoby posiadające niską krótkowzroczność (do ok. -3,0 Dsph) odczuwają potrzebę zdejmowania okularów do patrzenia z bliskiej odległości. Powyższe zjawisko wynika z faktu, iż dzięki posiadaniu „minusowej” wady wzroku, wady niejako się „zerują”. Pacjenci odczuwają to jako poprawę wzroku i nie muszą nosić okularów do czytania, bądź używają okularów progresywnych, w których widzą z każdej odległości wyraźnie.

Nadwzroczność (hiperopia)

Nazywana również dalekowzrocznością. Jest wadą wzroku, spowodowaną ogniskowaniem promieni równoległych poza siatkówką.

Nadwzroczność – przyczyny

Nadwzroczność spowodowana jest: zbyt krótką gałką oczną, zbyt płaską rogówką lub soczewką w stosunku do długości osiowej gałki ocznej oraz do mocy łamiącej rogówki i soczewki, a także uwarunkowaniami genetycznymi.

Wraz z wiekiem dochodzi do postępującego „zesztywnienia” soczewki oraz pogorszenia zdolności akomodacyjnych soczewki, co skutkuje pojawianiem się nadwzroczności starczej.

Nadwzroczność – objawy

Objawami nadwzroczności są:

Objawy nadwzroczności zależą od wieku oraz wielkości wady, ponieważ osoby młode dobrze kompensują wadę akomodacją, dlatego mają dobre widzenie zarówno z bliska jak i z daleka.

Nadwzroczność – leczenie

Nadwzroczność leczy się za pomocą soczewek skupiających, tzw. „plusów” w postacie szkieł okularowych lub soczewek kontaktowych.

Również w tym przypadku, osoby dorosłe mogą zdecydować się na laserową korekcję wady wzroku.

W jaki sposób możemy przeciwdziałać powstawaniu nadwzroczności?

Niestety nie istnieją metody zapobiegające powstawaniu nadwzroczności, ponieważ jest wadą uwarunkowaną genetycznie.

Aby zachować dobry wzrok na długie lata, szczególnie w przypadku małych dzieci, ważne jest wczesne wykrycie wady wzroku, jej korekcja, a także regularne kontrole okulistyczne.

Ciekawostka 😊

U dzieci występuje fizjologiczna nadwzroczność, która zmniejsza się wraz ze wzrostem gałki ocznej. Gałka oczna u noworodka ma 16,8 mm długości, a u dorosłego jest to 22,6 mm.

Astygmatyzm (niezborność)

Astygmatyzm spowodowany jest różnym załamywaniem promieni świetlnych przez dwie główne płaszczyzny rogówki, które zazwyczaj ustawione są wobec siebie prostopadle (Ryc.4). Skutkuje to brakiem dobrego zogniskowania obrazu na siatkówce i powstaniem nieostrego obrazu.

Astygmatyzm – przyczyny

Najczęstszą przyczyną astygmatyzmu jest nieprawidłowy kształt rogówki, a dokładnie jej przedniej powierzchni. O wiele rzadziej astygmatyzm spowodowany jest nieprawidłowościami w budowie soczewki czy deformacjami w okolicy gałki ocznej, które powstały na skutek zmian takich jak gradówka, naczyniak, wytrzeszcz.

Astygmatyzm – objawy

Objawami astygmatyzmu są:

Astygmatyzm – leczenie

Astygmatyzm koryguje się za pomocą soczewek cylindrycznych lub sferocylindrycznych, które umieszcza się w okularach lub soczewkach kontaktowych.

W przypadku korekcji astygmatyzmu również można zastosować leczenie chirurgicznie.

Wyjątkiem jest astygmatyzm nieregularny, kiedy światło załamuje się w różnych miejscach jednej płaszczyzny np. w bliznach lub stożku rogówki. Do korekcji powyższego rodzaju astygmatyzmu sprawdzą się tzw. soczewki twarde.

W jaki sposób możemy przeciwdziałać powstawaniu astygmatyzmu?

Niestety nie istnieją metody zapobiegające powstawaniu astygmatyzmu, ponieważ jest wadą uwarunkowaną genetycznie bądź występującą w przebiegu innych chorób oczu.

W celu zachowania dobrego wzroku należy regularnie kontrolować wzrok i oczy, używać korekcji okularowej bądź soczewkami kontaktowymi, stosować się do zaleceń lekarza okulisty.

Ciekawostka 😊

W ramach ciekawostki przedstawiamy obrazek, na którym widać, jak widzą osoby normowzroczne oraz posiadające wadę wzroku w postaci astygmatyzmu (Ryc.5).

Każdy pacjent niezależnie od wieku, posiadający wadę wzroku, bez względu na jej rodzaj, powinien minimum raz do roku odbywać wizytę okulistyczną. W przypadku niepokojących objawów zawsze natychmiast.

Badania przesiewowe dzieci w kierunku wad refrakcji powinny się odbywać: